Baptisme

Geschiedenis
De geschiedenis van het Nederlandse baptisme begint in de 19e eeuw met Johannes Elias Feisser (1805 -1865). Hij sticht de eerste Nederlandse baptistengemeente in mei 1845 te Gasselternijveen (Drenthe). Na zijn promotie in de theologie (1828) diende Feisser als predikant van de Hervormde kerk te Lekkum en Miedum, Winschoten en Franeker. In september 1838 kreeg hij van de kerkeraad van Franeker eervol ontslag; zijn vrouw en twee kinderen waren hem ontvallen, zodat verder functioneren hem tijdelijk onmogelijk was.
Na een half jaar van rust en inkeer werd Feisser beroepen in de Hervormde kerk van Gasselternijveen, waar de kerk gauw vol zat. Deze periode zou van grote betekenis worden voor zijn verdere leven.
Voor Feisser was de reformatie niet voldoende geweest. De kerk moest een lichaam van wedergeboren gelovigen zijn. Zo kwam hij in conflict met de kerkeraad over een persoon die als ouderling zou worden aangesteld, maar volgens Feisser geen wedergeboren gelovige was.
Gaandeweg raakt hij ook overtuigd van de geloofsdoop. Men moet bewust wederom geboren zijn voordat men kan toetreden tot de gemeente. De zichtbare kerk valt niet zonder meer samen met de onzichtbare.

Een ieder die binnen de kerkmuren komt en als kind gedoopt is, is daarmee niet ook automatisch kind van God. In het najaar van 1843 werd Feisser daarom uit zijn ambt ontzet. Enkele maanden na deze tragedie kwam Feisser in contact met het Duitse baptisme. Het nieuws van Feisser was Johan Gerhard Oncken ter ore gekomen. Hij wilde graag met Feisser in gesprek komen.

Het Duitse baptisme is ontstaan door Johan Gerhard Oncken (1800-1884). In 1834 had hij de eerste baptistengemeente op het continent gesticht te Hamburg. Als jongeman had Oncken een tijd in Engeland gewoond. Daar was hij tot geloof gekomen en maakte hij kennis met het baptisme.
Teruggekomen in Duitsland liet hij zich dopen (1834) en de eerste baptistengemeente was daarmee een feit.
Feisser bezocht Oncken in Hamburg waarop hij zich in mei 1845 liet dopen aan de Nijveensche Mond. Meerderen zijn hem daarin gevolgd. Zij traden uit de kerk en voegden zich bij de kleine gemeenschap. Feisser werd na zijn doop gekozen tot voorganger van de eerste Nederlandse baptistengemeente (genoemd “Gemeente van Gedoopte Christenen”).

Wat is het Engelse baptisme?
Het Engelse baptisme is ontstaan in de 17e eeuw en is overwegend calvinistisch. Het baptisme ontstond door contacten in Amsterdam tussen engelse vluchtelingen en Nederlandse doopsgezinden.
De Engelsen werden onder andere aangevoerd door John Smyth. Hij was een geleerd en belezen man. Noodgedwongen scheidde hij zich af van de kerk van Engeland, nadat de hoop op enige geestelijke hervorming binnen die kerk was opgegeven. Ook voor Smyth viel de zichtbare kerk niet automatisch samen met de onzichtbare. Wie de kerk bezoekt en meeleeft is per saldo daarmee nog niet voor de eeuwigheid gered. In 1607 voegde hij zich bij een afgescheiden gemeente. Het jaar daarop vertrok deze gemeenschap vanwege vervolgingen naar Amsterdam, waar enkelen zich op hun geloof lieten dopen.
Een overwegend calvinistisch denkend deel keerde later terug naar Engeland, waar de vervolgingen doorgingen. Door verdrukkingen heen groeide de baptistische beweging verder. Vanaf 1651 wordt ook de doop door onderdompeling op schrift door de baptisten beleden.
Een bekende baptist, die ten onrechte werd gevangen gezet, is John Bunyan, bekend door zijn boek “Christenreis naar de eeuwigheid”.
Baptisten hebben toen ook openlijk beleden dat alle mensen vrij moeten zijn om te geloven wat ze willen, zonder dat zij onder druk gezet dienen te worden door de overheid.
Enkele bekende baptisten uit de 18e en 19e eeuw zijn William Carey (zendeling) en Charles Haddon Spurgeon. Het was in het Engeland van de 19e eeuw dat Oncken invloed onderging van het Engelse baptisme. Dit geloof bracht hij mee naar het continent, waar het via Feisser in Nederland terechtkwam.

Kenmerkende geloofspunten van het baptisme

  • ‌Baptisten onderstrepen de noodzaak van een persoonlijke bekering en keuze voor Jezus Christus als Heiland.
  • Baptisten belijden de doop door onderdompeling voor allen die bewust tot geloof gekomen zijn, Christus van harte liefhebben en Hem praktisch willen navolgen.
  • Baptisten belijden de noodzaak van een plaatselijke gemeente, die zelfstandig is en bestaat uit bekeerde gelovigen.
  • Baptisten staan voor vrijheid van godsdienst, zonder inmenging van de Staat en overheden.
  • Baptisten benadrukken de praktische navolging van Jezus Christus in het dagelijkse leven.
  • Baptisten willen zich in geloof, leer en leven richten naar de Bijbel.